Een goede start op het VO met compenserende software

De Thorbecke Scholengemeenschap in Zwolle werkt op locatie mavo-havo-atheneum met de compenserende software Kurzweil. Dit programma is bovenschools aangeschaft door stichting Openbaar onderwijs Zwolle (OOZ), waardoor zowel de basisscholen als de voortgezet onderwijsscholen van stichting OOZ gebruik kunnen maken van Kurzweil. Tegelijkertijd kunnen ze hun visie, deskundigheid en inhoud met elkaar delen en uitdragen.

Mariken Blaauwhof is taal en dyslexiespecialist en dyslexiecoördinator bij de Thorbecke Scholengemeenschap in Zwolle. Zij zorgt ervoor dat de kinderen met dyslexie uitleg krijgen over het gebruik van het compenserende programma, zowel in de les als thuis en bij toetsmomenten. Daarnaast worden er afspraken gemaakt over laptopgebruik en de compenserende maatregelen ten aanzien van dyslexie, bijvoorbeeld door een dyslexiepas.

Hoe zorgen jullie voor een vloeiende overgang van PO naar VO voor jullie leerlingen die dyslexie hebben?

“Als leerlingen in maart worden aangemeld noteren we alle leerlingen met een hulpvraag, onder wie de leerlingen met dyslexie. Bij leerlingen bij wie er meer informatie nodig is, is er extra contact tussen de basisschool en onze studieleiders, zorgcoördinator en/of orthopedagoog. Alle dyslectische leerlingen worden nog voor de start van het nieuwe schooljaar samen met hun ouder(s)/verzorger(s) uitgenodigd. Dan krijgen ze uitleg over het programma Kurzweil, de preventieve training dyslexie* en het dyslexiebeleid op school. Ook krijgen zij de gelegenheid om vragen te stellen.

Ondertussen worden de leerlingen aangemoedigd om aan de slag te gaan met een leerstrategie middels het geheugenpaleis. Het geheugenpaleis is een strategie om woorden te kunnen onthouden. Het doel hierbij is om te ervaren wat een leerstrategie voor jou kan doen en hoe je die in kunt zetten. Daarnaast krijgt iedereen de kans om zich aan te melden voor een tijdelijke licentie voor Kurzweil.

Na de aanmelding krijgt de leerling een Engelstalig en een Nederlandstalig boekje doorgestuurd. Kinderen krijgen zo de tijd om thuis het programma uit te proberen. Dat geeft rust, zekerheid en duidelijkheid bij zowel de leerling als de ouder(s)/verzorger(s).

Leerlingen geven bij mij of bij hun mentor aan of ze Kurzweil willen gebruiken. Vervolgens krijgen ze uitleg over hoe Kurzweil werkt en daarna krijgen ze een contract mee naar huis, dat ze ook door hun ouder(s)/verzorger(s) laten ondertekenen.

In dit contract staan de afspraken en de wijze waarop het programma ingezet gaat worden zowel bij thuisgebruik als bij toetsen. Daarnaast wordt er een dyslexiepas aangemaakt voor iedere dyslectische leerling. Die ligt de eerste schooldag klaar, zodat leerlingen en leerkrachten al vanaf de start van het schooljaar op de hoogte zijn.

* Rond de 5e schoolweek start ik met de verplichte preventieve training dyslexie. Dit zijn 10 bijeenkomsten voor een kleine groep, waarbij zelfinzicht, psycho-educatie, leerstrategieën, zelfredzaamheid en het gebruik van Kurzweil centraal staan.”

Wat is de toegevoegde waarde voor dyslectische leerlingen die Kurzweil gebruiken?
“Wij vinden het erg belangrijk dat kinderen na gaan denken over wie ze zijn, hoe ze leren en wat hen helpt om zich lesstof eigen te maken. Ons doel is dat leerlingen zelfredzaam doorstromen naar het vervolgonderwijs, met zelfinzicht, tools om te leren en het vermogen om dat voor zichzelf te regelen. Als Kurzweil hierbij kan ondersteunen, is dat alleen maar mooi, vooral als ze het zelf ontdekken en zo zelfredzaam en mondig zijn dat ze aangeven dat het hen helpt.”

Gebruiken jullie de compenserende software alleen voor dyslectische leerlingen?
“Nee, iedere leerling op onze school kan Kurzweil thuis gebruiken. Wij hebben gemerkt dat het voor alle leerlingen ondersteunend kan werken. Behalve de dyslectische leerlingen helpt het vooral leerlingen met een NT2-achtergrond, een TOS, of een visuele beperking. Deze brede inzetbaarheid geldt vooral voor de lesstof.”

Bij examens moet er voldaan worden aan bepaalde eisen. Zie daarvoor de brochure ‘kandidaten met een ondersteuningsbehoefte VO’.

Hoe gaan jullie om met leerlingen bij wie het vermoeden van dyslexie bestaat?
“Alle brugklasleerlingen maken in de eerste periode van het schooljaar lees- en spellingtoetsen. Als ze hierbij uitvallen, gaan we de dossiers na uit het PO. Hierna maken we twee groepen. Een groep met leerlingen die al geruime tijd extra begeleiding heeft gehad op lezen en/of spelling, en een groep met leerlingen die dat nog niet heeft gehad. Bij die eerste groep leerlingen gaan we door met diagnostisch onderzoek. De tweede groep leerlingen krijgt eerst een periode van extra spellingonderwijs om de mogelijke hardnekkigheid van het probleem aan te kunnen tonen. Dat betekent dat ook later in het jaar leerlingen een dyslexieverklaring kunnen krijgen. Voor die kinderen start de preventieve training dyslexie in januari. Voor iedereen geldt: beginnen met Kurzweil kan en mag altijd, ook later in je schoolloopbaan.”

Tips voor scholen voor de overgang van PO naar VO
• Start op tijd met het informeren en in kaart brengen van je zorgleerlingen. Plan het eerste contact met deze leerlingen en hun ouders nog voor de start van het nieuwe schooljaar.
• Betrek ouder(s)/verzorger(s) actief. We doen dit samen, met z’n allen staan wij rond het kind, met als doel dat het kind zich gezien en gesteund voelt en daarnaast succeservaringen op kan doen waarop hij/ zij verder kan bouwen. Persoonlijk contact en het luisteren naar elkaar zijn hierbij belangrijk. Zo organiseren wij jaarlijks een klankgroepmoment voor ouders, waardoor we het dyslexiebeleid blijven evalueren en optimaliseren.
• Werk met een bovenschoolse overeenkomst van Lexima. Je werkt zo jaarlijks aan de vier pijlers van het ‘vier in balans’ model van Kennisnet: visie, deskundigheid, inhoud & toepassingen, en infrastructuur. Met name de pijler visie is heel erg waardevol. Zo’n traject als dit moet van bovenaf gedragen worden om succesvol te zijn. Daarnaast is de combinatie van basisscholen en voortgezet onderwijs enorm waardevol. Het gaat niet alleen om het werken met hetzelfde programma en zo een doorgaande lijn te creëren, maar ook om het delen van deskundigheid en informatie. Tot slot is het ook van belang dat de schoolboeken digitaal beschikbaar zijn.