De praktische invulling van ondersteuningsniveau 2 en 3

‘Scholen moeten ervoor zorgen dat de juiste leerlingen bij de vergoede zorg terechtkomen’, schrijft de Onderwijsinspectie dit in 2019 in haar adviesrapport ‘Dyslexieverklaringen: verschillen tussen scholen nader bekeken’. Een mooi streven, maar wel veel makkelijker gezegd dan gedaan! Hoe zorg je ervoor dat de weg naar de vergoede zorg goed is ingericht op school, zodat alle leerlingen goed onderwijs en de juiste begeleiding krijgen?

Een pasklaar antwoord is hier niet op te geven. Dit komt door de grote verscheidenheid aan schoolstructuren, de visie, de inrichting van het onderwijscurriculum en de besteding van de gelden. Het liefst wil een school alle leerlingen passend onderwijs bieden. De verlegen leerling, de leerling met ADHD, de cognitief talentvolle leerling en ook de (potentieel) dyslectische leerlingen verdienen de begeleiding die zij nodig hebben. Toch blijkt uit onderzoek dat meer dan de helft van de scholen moeite heeft met de invulling van de ondersteuning op het gebied van lezen en spellen.

De onmisbare basis is goed lees- en spellingonderwijs voor alle leerlingen op ondersteuningsniveau 1. De onderwijsprofessional gebruikt hiervoor de reguliere lees- en spelling-methode, biedt voldoende oefentijd en herhaalt instructies waar nodig. Het overgrote gedeelte van de leerlingen heeft hier voldoende baat bij.

De zwakste 25% van de groep heeft echter intensievere begeleiding nodig. Dit wordt geboden op ondersteuningsniveau 2. Stap voor stap de instructie aanbieden, de uitleg verrijken door afbeeldingen, concrete materialen gebruiken en/of meer oefentijd behoren tot de mogelijkheden. Met als doel dat deze leerlingen de aansluiting met de methode kunnen behouden.

Als blijkt dat een leerling het tempo van het lees- en spellingonderwijs niet meer kan volgen, en de ontwikkeling stagneert of achteruit gaat, wordt de begeleiding geïntensiveerd en specifieker. Het onderwijsaanbod sluit aan bij de lees- en spellingelementen die de leerling nog lastig vindt. Gemiddeld gezien komt 10% van de leerlingen in aanmerking voor deze extra ondersteuning die doorgaans buiten de klas wordt geboden: ondersteuningsniveau 3. 3 tot 4% van de leerlingen zal uiteindelijk in aanmerking komen voor de vergoede dyslexiezorg, dit is ondersteuningsniveau 4.

De ondersteuningsniveaus gaan uit van gestapelde zorg. Wanneer een leerling ondersteuning krijgt op niveau 3 betekent dit niet dat niveau 1 en 2 komen te vervallen. De leerling krijgt een passend onderwijsaanbod op ondersteuningsniveau 1, 2 en 3. Uit het eerder genoemde onderzoek van Onderwijsinspectie blijkt dat scholen die alle ondersteuningsniveaus goed inzetten het hoogst scoren op kenmerken van effectief lees- en spellingonderwijs.

Afstemming is hét toverwoord om het lees- en spellingonderwijs op ondersteuningsniveau 2 en 3 effectief en kwalitatief hoogstaand in te richten. Op school- en klassenniveau is het van belang dat hierin één koers wordt gevaren.

Afstemming betekent communicatie met elkaar over de organisatie en inrichting van de ondersteuningsniveaus. Dus...kom met alle betrokkenen (intern begeleider, leesspecialist en leerkracht(en)) bij elkaar en maak een eenduidig en haalbaar plan voor de invulling van de ondersteuningsniveaus.

Stem met elkaar af:

• Wanneer krijgen leerlingen begeleiding op ondersteuningsniveau 2 en 3?
• Wanneer krijgt de leerling individuele begeleiding en wanneer wordt de ondersteuning in een groepje gegeven?
• Welke materialen en/of hulpmiddelen worden ingezet op ondersteuningsniveau 2 en 3 voor lezen en spellen?
• Door wie wordt de ondersteuning op niveau 2 en 3 gegeven?
• Waar vindt de ondersteuning plaats? In de klas, buiten de klas of extern?

Voor iedere onderwijsprofessional op school moet het duidelijk zijn hoe de ondersteuningsniveaus worden vormgegeven. Spreek met elkaar gelijk een evaluatie moment af. Vervolgens kan worden bekeken aan de hand van de lees- en spellingresultaten welke leerlingen in aanmerking komen voor ondersteuning op niveau 2 en 3 en welke materialen hiervoor worden ingezet.

Lexima helpt scholen bij het aanpakken van lees- en schrijfproblemen. De educatieve software ondersteunt op het gebied van lezen en schrijven. De educatieve software volgt een doorlopende leerlijn. Voor elke fase in de schoolloopbaan zijn oplossingen beschikbaar die passen bij de ondersteuningsbehoefte van het kind.

• Preventieve ondersteuning helpt in de groepen 2 en 3 leerlingen die risico lopen op het ontwikkelen van een lees- en/of spellingsprobleem.
• Remediërende ondersteuning helpt in de groepen 4 tot en met 8 leerlingen die behoefte hebben aan extra ondersteuning.
• Compenserende software helpt vanaf groep 6 leerlingen met lees-, schrijf- of leerproblemen zoals dyslexie of een TOS. Zij krijgen extra ondersteuning waardoor zij zelfstandig kunnen presteren op hun cognitieve niveau.
• Leesbevordering loopt hier als een rode draad doorheen. Belangrijk, want vaardig omgaan met teksten is niet alleen een voorwaarde voor schoolsucces, maar ook voor het latere maatschappelijk functioneren.