De Inspectie van het Onderwijs bracht onlangs de ‘Staat van het Onderwijs 2024’ uit met een duidelijke kernboodschap: 20% van de onderzochte scholen scoort onvoldoende. Dit benadrukt de behoefte aan verbetering van de onderwijskwaliteit om te voorkomen dat te veel leerlingen het onderwijs ongeletterd of ongecijferd verlaten. Lexima biedt hierin ondersteuning en helpt scholen en leerlingen om taal- en rekenachterstanden te verminderen en voorkomen.

Deze afbeelding is gebaseerd op Figuur 1.2.2a uit De Staat van het Onderwijs 2024.

De prestaties van Nederlandse leerlingen op het gebied van taal en rekenen zijn sterker gedaald dan in eerdere jaren en in vergelijking met andere landen. Dat blijkt uit de internationale PISA-peiling van 2022. Vooral bij leesvaardigheid zien we een daling. De leesvaardigheid van 15-jarige leerlingen is onder het gemiddelde van andere Europese landen gedaald. De Inspectie van het Onderwijs adviseert: ‘toon meer ambities in het vormgeven van het onderwijs op streefniveau voor álle leerlingen zodat elke leerling de kans krijgt om tot en met groep 8 onderwijs op streefniveau te volgen.’ Maar wat houdt dit streefniveau precies in?

Aan het eind van het basisonderwijs zouden alle leerlingen minimaal het referentieniveau 1F, ook wel het fundamenteel niveau genoemd, moeten behalen voor lezen en rekenen. Het landelijk streven is dat 65% van de basisschoolleerlingen niveau 2F/1S behaald, ook wel het streefniveau genoemd. Helaas lukt het niet alle scholen om hun leerlingen op deze niveaus te brengen: in het schooljaar 2022-2023 slaagde meer dan de helft er niet om 65% van hun leerlingen op het streefniveau voor taal te brengen.

Volgens de Inspectie van het Onderwijs moeten besturen en scholen naast minimumdoelen ook streefdoelen opstellen, niet alleen in het basisonderwijs maar ook in het vervolgonderwijs. Dit vormt een doorlopende leerlijn waarmee iedere leerling zijn plek in de maatschappij kan verwerven. De programma’s van Lexima zijn ook gebaseerd op de doorlopende leerlijn, bestaande uit vier pijlers: preventie, remediëren, compenseren en leesbevordering. Preventieve programma’s voorkomen problemen op latere leeftijd. Remediërende programma’s hebben als doel om opgelopen achterstanden weg te werken. Compenserende programma’s verminderen de belemmeringen die het zwakke lezen en spellen met zich meebrengt en zorgen voor zelfredzaamheid. Daarnaast is Boekies een programma waarmee het onderwijs werkt aan leesbevordering en leesplezier.

Als leerlingen in groep 8 het niveau 1F niet beheersen, heeft dit gevolgen voor het vervolgonderwijs. Vo-scholen kunnen er niet meer van uitgaan dat alle leerlingen die binnenkomen het verwachte niveau leesvaardigheid beheersen. De Inspectie van het Onderwijs adviseert om extra ondersteuning te bieden om achterstanden weg te werken. Daarbij is het belangrijk dat scholen steeds weer kijken naar hoe leerlingen binnenkomen en wat ze nodig hebben om eventuele achterstanden weg te werken. Remediërende en compenserende programma's helpen leerlingen om op het juiste niveau te komen.

Binnen het reguliere onderwijs heeft bijna 10% van de leerlingen een extra ondersteuningsbehoefte, wat neerkomt op ruim 136.000 basisschoolleerlingen. Het is de verantwoordelijkheid van schoolbesturen om te zorgen voor de kwaliteit van het onderwijs, inclusief voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften. Op veel scholen bestaat er echter onduidelijkheid over welke ondersteuning onder de basisondersteuning valt en wanneer er sprake is van extra ondersteuning. Lees hier meer over ondersteuningsniveau 2.

Zowel de uitvoering van ondersteuning op individueel niveau als de kwaliteit van het ontwikkelingsperspectief (opp) - het niveau wat van de leerling verwacht wordt - vertonen gebreken. De kwaliteit van opp's hangt samen met de uitvoering ervan: betere plannen leiden tot betere uitvoering. Op schoolniveau ontbreekt vaak systematisch zicht op de kwaliteit en effectiviteit van de extra ondersteuning. Het is belangrijk om de praktische organisatie van extra ondersteuning en de daadwerkelijke uitvoering ervan vast te leggen. Ook de betrokkenheid van ouders en leerlingen kan verbeterd worden.

Volgens de Inspectie van het Onderwijs begint het verbeteren van de kwaliteit van extra ondersteuning met het stellen van duidelijke doelen. Vaak zijn de gestelde doelen niet concreet, meetbaar of ambitieus genoeg, waardoor het moeilijk is om de uitvoering te sturen en te evalueren. Ten tweede is het van belang om te evalueren of de doelen van de extra ondersteuning worden behaald, iets wat nu nog weinig gebeurt. Hierdoor hebben scholen beperkte informatie over de resultaten en effectiviteit van de extra ondersteuning. De Inspectie van het Onderwijs adviseert schoolbesturen om te focussen op een goed gebruik van opp's, zodat er beter zicht komt op de resultaten van de extra ondersteuning.

De Inspectie van het Onderwijs benadrukt de noodzaak van samenwerking, professionalisering, en focus op individuele behoeften van leerlingen om de kwaliteit van ons onderwijs te verbeteren en kansengelijkheid te waarborgen. Dit houdt in dat scholen vergelijkbare scholen moeten zoeken om van elkaar te leren en de kwaliteit te verbeteren. Er moet duidelijker worden gekozen voor wetenschappelijk bewezen effectieve lesmethoden. Ook moet er focus zijn op de individuele leerling en zijn hulpvraag. Hoe kan Lexima hierin ondersteunen?

De Inspectie vindt dat schoolleiders, schoolbesturen en politiek meer focus moeten aanbrengen in het onderwijs. Ook zou er duidelijker gekozen moeten worden voor wetenschappelijk bewezen effectieve lesmethoden, aldus inspecteur-generaal Ria Westendorp.

De educatieve programma’s van Lexima ondersteunen leerlingen op het gebied van taal, lezen en rekenen. De programma’s zijn gebaseerd op de doorlopende leerlijn, met vier pijlers: leesbevordering, preventie, remediëren en compenseren. Alle programma’s van Lexima zijn bewezen effectief. We onderscheiden drie niveaus van effectiviteit: wetenschappelijk effectief, practice based effectief en gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Het preventieve programma Bouw! valt onder de noemer wetenschappelijk effectief. Zo blijkt uit onderzoek door de Universiteit van Amsterdam dat leerlingen die met het programma Bouw! werken ruim 60% minder leesproblemen en diagnoses dyslexie krijgen. Deze behaalde resultaten blijven bovendien behouden, wat niet alleen resulteert in een verbeterde leesvaardigheid, maar ook in een toename van zelfvertrouwen en leesmotivatie. Wil je meer weten over hoe alle programma’s van Lexima ondersteunen bij effectief onderwijs? Download hier het whitepaper.

De Inspectie van het Onderwijs benadrukt het belang van het bewaken en waar nodig verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs, bij voorkeur via kansrijke interventies. Het onderzoek ‘Effectmeting kansrijke interventies in het po en vo’ van NRO draagt hieraan bij door inzicht te verschaffen in de effectiviteit van een aantal veelbelovende interventies, waaronder Letterster, Flits! Tutorlezen en Rekensprint.

Lexima is meer dan een leverancier van educatieve softwareprogramma’s. Samen met leerkrachten, intern begeleiders en particulieren zetten wij ons in voor leerkansen voor iedereen. We bieden trainingen aan om te leren werken met deze programma’s en de mogelijkheden ervan optimaal te benutten. Het volgen van een training leidt tot een betere inzet van het programma en vergroot de leeropbrengst. Zo kun je er zeker van zijn dat je al jouw leerlingen optimaal kan begeleiden.

Naast onze programma’s en trainingen bieden we ook een meerjarige bovenschoolse samenwerking aan. We gaan in gesprek met een stuurgroep bestaande uit verschillende disciplines, van intern begeleiders tot ICT-er, om ervoor te zorgen dat het programma daadwerkelijk de leeropbrengst op de school vergroot. Daarbij bieden we advies op maat, omdat we het belangrijk vinden om scholen te ondersteunen in hun specifieke behoeften en zo kwalitatief hoogwaardig onderwijs binnen de gehele organisatie te realiseren. Lees hier meer over de mogelijkheden van een bovenschoolse samenwerking binnen jouw bestuur.